تغذيه و فشار خون بالا :
بيماري افزايش فشار خون يا پر فشاري خون (Hypertention) شايع ترين مشکل کشور هاي در حال توسعه است. پر فشاري خون كه به فشار دياستوليك بيشتر از mmgh ۱۴۰ و سيستوليك بيشتر از ۹۰mmgh گفته مي شود باعث ايجاد بيماري هاي نظير نارسايي مزمن کليوي-سکته مغزي و قلبي و اختلال در بينايي ميگردد.
عواملي مثل افزايش وزن و چاقي-رژيم غذايي حاوي نمک يا چربي هاي اشباع شده-مصرف الکل-عدم تحرک کافي-سابقه خانوادگي استرس و فشارهاي عصبي و سيگار کشيدن و مصرف برخي داروهاي مهارکننده اشتها در افزايش فشار خون موثرند.
اين بيماري علامت خاصي ندارد اما اين نشانه ها ميتواند به تشخيص اين بيماري کمک کند: ۱-سردرد ۲-خواب آلودگي ۳-گيجي ۴-کرخي و مور مور شدن دست و پا۵-تنگي نفس شديد
توصيه هاي کلي براي افراد مبتلا به فشارخون :
توصيه هاي غذايي
۱-مصرف مواد غذايي حاوي پتاسيم مثل موز-زرد آلو –پرتقال و گوجه فرنگي توصيه مي شود.
۲-مصرف مواد غذايي حاوي سديم کم :ميوه ها و سبزي ها مقدار کمي سديم و مقدار قابل توجهي پتاسيم دارند.به همين دليل مصرف آنها جهت پيشگيري از فشار خون توصيه ميشود.
۳-مصرف کمتر چربي هاي اشباع شده باعث کاهش فشار خون ميشود .برخي مواد غذايي مثل چربي شير گاو چربي مرغ-زرده تخم مرغ-پنير پرچرب –گوشت گاو و گوساله کره و روغن هاي هيدروژنه (گياهي جامد و نيمه جامد)و انواع کيک ها و شکلات ها مقدار زيادي چربي اشباع شده دارند.
۴-ماهي تازه-منجمد يا کنسرو شده بدون نمک در کاهش فشار خون موثر هستند.مصرف ماهي هاي حاوي اسيدهاي چرب مفيد از قبيل ماهي قباد-حلوا و قزل آلا چندين بار در هفته توصيه ميشود.
۵-سبزي هاي ريشه اي( مانند سيب زميني) برنج –ماکاروني-رشته ها-حليم بدون نمک و مواد نشاسته اي سديم کمي دارند و مصرف آنها در حد اعتدال در افراد مبتلا به پرفشاري خون ميتوانند استفاده شوند.
۶-استفاده مناسب از روغن هاي مايع سرشار از امگا ۳(اسيد لينولنيک)مثل روغن ماهي به خصوص روغن کبد ماهي و گردو در افراد مبتلا به پر فشاري خون توصيه ميشود.
همچنين توصيه ميشود که در طبخ به جاي کره و روغن نباتي جامد از روغن سويا-کانولا و ذرت استفاده نمايند.
رژيم غذايي با پرهيز از اين غذاها توصيه ميشود :
- ازمصرف غذاهاي پرنمک مثل ماهي و گوشت دودي –انواع کنسرو –سوسيس و کالباس و برگرها و فراورده هاي گوشتي به علت دارا بودن مقادير بالاي سديم بايد پرهيز شود.
- سس ها-سوپ ها کنسرو لوبيا و ساير غذاهاي آماده مي توانند باعث تشديد فشار خون شوند.پس در مصرف آنها بايد احتياط شود.
- مصرف الکل با فشار خون بالا ارتباط داشته و ميتواند بيماري را تشديد کند.
- مواد حاوي کافئين مثل قهوه-چاي و انواع کولاها و شکلات باعث افزايش فشار خون ميشود و بايد در حد اعتدال مصرف شود .
- بهتر است افراد مبتلا به پر فشاري خون از انواع شيريني جات مثل قند- شکر –مربا-عسل-ژله-آبنبات و شربت کمتر استفاده کنند.
- از منابع حاوي کلسترول در حد اعتدال استفاده شود.مصرف بيش از ۲-۱ عدد تخم مرغ در هفته توصيه نميشود.
- منابع با کلسترول زياد:زرده تخم مرغ-کبد-مغز-کليه-قلب وخاويار-منابع با کلسترول متوسط:شير کامل-پنير پرچرب-خامه-بستني-کره-گوشت-مرغ و ماکيان-ماهي-منابع با کلسترول کم :شير بدون چربي-پنير کم چرب-منابع غذايي فاقد کلسترول:سفيده تخم مرغ و تمام غذاهاي گياهي
توصيه هاي رفتاري
۱-کاهش وزن:کاهش وزن و حفظ وزن طبيعي از ارکان اساسي برنامه طراحي شده جهت مقابله با پر فشاري خون است.بر اساس مطالعات انجام شده BMI بيشتر از ۲۷ رابطه مستقيم با فشار خون بالا دارد و BMI بيشتر از ۳۰ در مردان و زنان به ترتيب ۳۸ و ۳۲ درصد ميزان فشار خون را بالا مي برد .همچنين خطر ابتلا به فشار خون در افراد داراي اضافه وزن ۶ برابر بيشتر از افراد طبيعي است.
۲-فعاليت جسماني :افزايش فعاليت بدني به ميزان ۳ بار در هفته و به مدت ۳۰ دقيقه فشار خون را کاهش ميدهد.
۳- ترک سيگار :استعمال سيگار باعث تشديد پرفشاري خون ميشود.
با داشتن رژيم غذايي صحيح و افزايش فعاليت بدني ميتوان از افزايش فشار خون جلوگيري کرد.
گرد آورنده :ماندانا پيروز- کارشناس تغذيه مرکز بهداشت شهرستان خاتم
منبع :دنياي تغذيه- بيماري فشارخون علل توصيه ها و راهکارها نوشته دکتر منصور شهرکي- شماره ۸۱ بهمن ماه ۸۷